ACİL TAŞIMA TEKNİKLERİ

Olay sırasında kendi hayatını gözetmeksizin mücadele içerisine giren bir ilk yardımcı hem kendisinin hem de yardım etmek istediği kişinin hayatını kaybetmesine ya da durumun daha da kötüye giderek sakatlanmasına neden olabilmektedir. Olayın ortaya çıkış nedeni ne olursa olsun öncelik olay yeri güvenliği, dolayısıyla ilk yardımcının ve hasta/yaralının güvenliğinin sağlanmasıdır. Mevcut durumun ağırlaşmasını önlemek için olay yerinin değerlendirilmesi ve oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmak önemlidir. Bu nedenle ilk yardımcı kendi güvenliğini riske sokmaksızın gereksiz zorlama ve yaralanmalara engel olmak için birtakım kurallara uymak zorundadır. Öncelikle yardım istenmeli ve ekip halinde hareket edilmelidir.

Taşıma teknikleri uygulanırken uyulması gereken temel kurallar:

• Yakın mesafede durulmalı
• Kuvvetli ve uzun kas grupları kullanılmalı
• Sırt gerginliğini korumak için diz ve kalçalar bükülmeli
• Yerden destek alacak şekilde her iki ayağı da kullanarak, destek ayağı arkada olacak şekilde biri diğerinden biraz önde yerleştirilmeli
• Omuzlar, kalça kemiğinin ve omuriliğin hizasında tutulmalı
• Ağırlık kaldırırken karın muntazam tutulup uyluk kasları kullanılmalı
• Kalkarken ağırlık kalça kaslarına verilmeli ve dizler en uygun biçimde tutulmalı
• Baş her zaman düz tutulmalı, homojen ve düzgün bir şekilde hareket ettirilmeli
• Yavaş ve düzgün adımlarla yürünmeli ve adımlar omuzdan daha geniş olmamalı • Yön değiştirirken ani dönme ve bükülmelerden kaçınılmalıdır.

Uygun ilk yardım müdahalesi sonrası nakledilmesi gereken hasta/yaralının nakli sırasında uyulması gereken temel kurallar:

Gerekli olmadığı sürece hasta/yaralı hareket ettirilmemelidir. Ancak tehlike söz konusuysa, her türlü riske rağmen hasta/yaralının acil taşınması zorunlu hale gelebilir. Bu durumda eğer mümkünse hasta/yaralı en kısa sürede güvenli bir yere taşınmalıdır.

Taşıma hızlı ancak güvenli şekilde gerçekleştirilmelidir.

Hasta/yaralı baş-boyun-gövde ekseni esas alınarak en az altı destek noktasından kavranmalıdır.

Tüm hareketleri yönlendirecek sorumlu bir kişi olmalı, bu kişi hareketler için gereken komutları (dikkat, kaldırıyoruz gibi) vermelidir. Bu kişi genellikle ağırlığın fazla olduğu ve en fazla dikkat edilmesi gereken bölge olan baş ve boyun kısmını tutan kişi olmalıdır.

Nakil esnasında hasta/yaralının genel durumu, solunumu, bilinci ve mevcut durumundaki değişiklikler (vücut dışına herhangi bir kanama olup olmaması gibi) meydana gelmişse oluş zamanı belirtilerek kayıt altına alınmalıdır.

ACİL TAŞIMA TEKNİKLERİ

Taşıma esnasında ortamda bulunan kişi sayısı, olayın şekli, nakledilecek sağlık tesisine olan uzaklık ve ulaşımın sağlanacağı yolun durumu kullanılması planlanan taşıma yönteminin nasıl olması gerektiğinin belirlenmesinde etkilidir. 

1.     Araç içerisindeki hasta/yaralının taşınması (Rentek manevrası):

Patlama, yangın ya da solunumun durması gibi hayati tehdit oluşturan bir durum söz konusu ise araç içerisindeki hasta/yaralının özellikle omurgasını koruyarak tahliye edilmesini sağlayan yöntemdir. İlk yardımcı kurtarma işlemleri sırasında araç içerisindeki yaralı sayısını, yaralının konumunu ve hava yastığının açılıp açılmadığını mutlaka kontrol etmelidir. Olay yerine ulaşan sağlık ekibine bu konuda bilgilendirme yapmalıdır.

Hasta/yaralının araç içerisinden çıkarma işlem basamakları şu şekilde olmalıdır:

• Olay yerinin; ilk yardımcı, hasta/yaralı ve çevredekiler açısından güvenli olduğundan emin olun.
• Kazaya karışan araçlar çalışmıyor olsa bile kontağını kapatın ve hareket etmelerini önlemek için el frenlerini çekin. Ayrıca, lastiklere de hareket etmemeleri için takoz benzeri bir engel koyun.
• Hiç kimsenin olay yerinde ve yakınında sigara içmesine izin vermeyin.
• Hasta/yaralının omuzlarına hafifçe dokunarak “İyi misin?” diye sorarak bilinç değerlendirmesi yapın.
• Eğer ortamda başka birileri varsa, onlardan 112 acil yardım numarasını aramalarını isteyin, yoksa bizzat kendiniz arayın.
• Göğüs hareketlerini gözlemleyerek hasta/ yaralının nefes alıp almadığı kontrol edin.
• Hasta/yaralının ayaklarının pedala sıkışmadığından emin olun ve emniyet kemerini açın. Hasta/yaralıya hafif hareketlerle yan tarafından yaklaşın.
• Hasta/yaralının dış taraftaki elini diğer koltuk altından geçirin ve mümkünse diğer eli de pantolonunun veya kemerinin içine yerleştirin.
• Bir elinizi hasta/yaralının koltuk altından geçirin ve çenesini kavrayın. Yanağınızı hasta/yaralının yanağına dayayarak destek alın. Diğer elinizi de hasta/yaralının uzakta olan koltuk altından geçirerek elini kavrayın.
• Hasta/yaralıyı baş-boyun ve omurga hizasını bozmadan aynı düzlem üzerinde araçtan dışarı çekin.
• Hasta/yaralıyı yavaşça yere veya sedyeye yerleştirin.

2. Tek kişilik taşıma teknikleri:

a. Sürükleme yöntemi ile taşıma:

Özellikle çok kilolu ve kurtarıcıdan daha iri yapılı hasta/yaralının taşınması gerekiyorsa ve dar, basık ve geçiş güçlüğü olan yerlerden çıkarmalarda herhangi bir yaralanmaya neden olmamak için seçilebilecek bir yöntemdir. Sürükleme yöntemi ayak bileklerinden ya da koltuk altından tutarak sürükleme şeklinde uygulanabilir.

b. Kucakta taşıma (Önde beşik yöntemi):

• Bilinci açık olan çocuklar ya da zayıf yetişkinler için kullanışlı bir yöntemdir. Uygulama basamakları şu şekildedir:
• Bir elle hasta/yaralının dizlerinin altından tutularak destek alınır.
• Diğer elle gövdenin ağırlığı yüklenilerek hasta/yaralının sırtından kavranır.
• Hasta/yaralıya kollarını ilk yardımcının boynuna dolaması söylenir.
• Ağırlık dizlere verilerek kalkılır.

c. Omuzdan destek alarak taşıma (Yan koltuk desteği):

Hafif ve yürüyebilecek durumdaki hasta/ yaralıların taşınmasında kullanılır. Ortamda bulunan ilk yardımcı sayısına göre bir ya da daha fazla ilk yardımcı tarafından uygulanabilir.

Uygulama basamakları şu şekildir:

• İlk yardımcı hasta/yaralının bir kolunu kendi boynuna dolayarak destek verir.
• İlk yardımcı boşta kalan kolu ile de hasta/yaralının belini tutarak yardım eder.

d. Sırtta taşıma (Denk kayışı):

Bilinci açık hasta/yaralının taşınmasında tercih edilen bir yöntemdir.

Uygulama basamakları şu şekildir:

• İlk yardımcı hasta/yaralının ön tarafına sırtı dönük olarak çömelir ve bacaklarından kavrar. Hasta/yaralının kolları ilk yardımcının göğsünde birleştirilir.
• Ağırlık dizlere verilerek hasta/yaralı kaldırılır.

e. Omuzda taşıma (İtfaiyeci yöntemi):

• Yürüyemeyen ya da bilinci kapalı hasta/yaralının taşınmasında kullanılabilir.
• Uygulama basamakları şu şekildedir:
• İlk yardımcı sol kolu ile omzundan tutarak hasta/yaralıyı oturur duruma getirir.
• Çömelerek sağ kolunu hasta/yaralının bacaklarının arasından geçirir.
• Hasta/yaralının vücudunu sağ omzuna alır ve önde boşta kalan el bileğini kavrar.
• Ağırlığı dizlerine vererek kalkar ve hızla olay yerinden uzaklaşır.

 a.    İki kişi ile ellerin üzerinde taşıma (Altın beşik yöntemi):

Hasta/yaralının ciddi bir yaralanması yoksa ve kendisi de yardım edebiliyorsa iki, üç veya dört elle altın beşik yapılarak taşınabilir.

Uygulama basamakları şu şekildedir:

• İki elle: İlk yardımcıların birer elleri boşta kalır, bu elleri birbirlerinin omzuna koyarlar, diğer elleri ile bileklerinden kavrayarak hasta/yaralı oturtulur.
• Üç elle: Birinci ilk yardımcı bir eli ile ikinci ilk yardımcının omzunu kavrar, diğer eli ile ikinci ilk yardımcının el bileğini kavrar. İkinci ilk yardımcını bir el ile birinci ilk yardımcının bileğini, diğer eli ile de kendi bileğini kavrar.
• Dört elle: İlk yardımcılar bir elleri ile diğer el bileklerini, öbür elleri ile de birbirlerinin bileklerini kavrarlar.

Hasta/yaralı bir yerden kaldırılarak hemen başka bir yere aktarılacaksa kullanılır. İki ilk yardımcı tarafından uygulanır.

Uygulama basamakları şu şekildedir:

• İlk yardımcılardan biri sırtı hasta/yaralıya dönük olacak şekilde bacakları arasına çömelir ve elleri ile hasta/yaralının dizleri altından kavrar.
• İkinci ilk yardımcı hasta/yaralının baş tarafına geçerek kolları ile koltuk altlarından kavrar. Bu şekilde kaldırarak taşırlar.

Hafif ve yürüyebilecek durumdaki hasta/yaralıların taşınmasında kullanılır. Ortamda bulunan ilk yardımcı sayısına göre bir ya da daha fazla ilk yardımcı tarafından uygulanabilir.

Uygulama basamakları şu şekildedir:

• İlk yardımcı hasta/yaralının bir kolunu kendi boynuna dolayarak destek verir.
• İlk yardımcı boşta kalan kolu ile hasta/ yaralının belini tutarak yardım eder.

4. Sedye ile taşıma yöntemi:

Sedye ile taşıma yönteminde kullanılmak üzere bir sedyenin yapılması gerekir.

Bunun için kullanılabilecek yöntemler;

Bir battaniye ile geçici sedye oluşturma: Tek bir battaniye ile sedye oluşturma sırasında battaniye yere serilir ve kenarları rulo yapılır.

Hasta/yaralı üzerine yatırılarak kısa mesafede güvenle taşınabilir.