Bilinç Bozukluklarında
İlk Yardım

Bilinç nedir?

Kişinin kendisinden ve çevresinden haberdar olması halidir. Bu sayede beyin dikkat, hafıza, davranışları planlanma ve algı gibi fonksiyonlar ile iç ve dış çevreden gelen uyarıları doğru olarak alabilir ve değerlendirebilir.

Bilinç bozukluğu nedir?

Bilincin hafif uyku halinden hiçbir uyarana yanıt vermediği derin uyku haline kadar olan değişimleri kapsayan durumdur.

Koma nedir?

Kişinin iç ve dış uyaranlardan haberdar olmadığı, gözlerinin kapalı olduğu ve uykuya benzeyen ancak uyandırmanın mümkün olmadığı bir durumdur

BİLİNÇ BOZUKLUĞU

Bilinç bozukluğu ani bir şekilde veya yavaş yavaş ortaya çıkabilir. Aniden ortaya çıkması beyin fonksiyonlarındaki bir bozulmadan kaynaklanabilir ve bu durum hayatı tehdit ettiğinden önemlidir.

Bilinç Bozukluğunun Değerlendirilmesi:

Bilinç bozukluğunun değerlendirilmesinde aşağıdaki sorulara cevap aranır.

• Kişi uyanık mı?
• Sesli uyaranlara gözlerini açıyor mu?
• Basit sorulara net yanıt veriyor mu?
• Basit komutları yerine getiriyor mu?
• Ağrıya sebep olacak bir şey yapıldığında yanıt veriyor mu? Ağrıya yanıtı var mı?

Bu sorulara verilen yanıt kişinin bilinç düzeyini pratik olarak ortaya koymak için yeterlidir. Ancak alkol ya da uygunsuz madde kullanımı varlığında bilinç bozukluğu olmasa dahi bu sorulara cevap alınamayabilir. Bu soruların akılda kolayca kalması için oluşturulmuş olan kısaltma AVPU (USAY)’dur.

Bilinç Bozukluğu Yapan Nedenler:

• Kafa ve beyindeki yaralanmalar

• İnme (Felç)

• Beyindeki yer kaplayıcı kitleler

• Enfeksiyonlar

• İlaçların aşırı dozda alınması ya da yan etkileri

• Uyuşturucu madde alımı

• Zehirli gazların solunması

• Kan şekeri düşüklüğü

• Karaciğer ve böbrek yetmezlikleri

• Guatr hastalığı

• Depresyon veya şizofreni gibi psikiyatrik nedenler

• Sıcak çarpması

• Sara (Epilepsi) nöbeti

• Kan basıncının (tansiyonun) düşmesi

Bilinç Bozukluğunda İlk Yardım:

• Kişinin bilinç durumunu değerlendirin ve eğer bilinç bozukluğu varsa seviyesini USAY’ı kullanarak belirleyin.

• Bilinç bozukluğu olan kişide 112 acil yardım numarasını arayın ya da aratın.

• Kişinin yaşamsal bulgularını değerlendirin. Eğer yaşamsal bulgular yoksa derhal Temel Yaşam Desteğine başlayın.

• Kişinin bilinci tamamen kapalı ve yaralanma şüphesi yoksa derlenme pozisyonuna getirin.

• Kişinin bilinci açık ancak kendini kötü hissetme, terleme ve/veya bayılma hissi tarif ediyorsa şok pozisyonuna getirin.

• Yaralanma ya da şüphesi varsa hasta/yaralının pozisyonu ancak boyun korunarak değiştirilebilir. Eğer boyun korunamıyorsa pozisyonu değiştirmeyin.

• Kişinin nefes alıp almadığını takip edin.

• Yardım gelinceye kadar kişinin yanından ayrılmayın.

BAYILMA (SENKOP)

Beyne giden kan akışının geçici bir süre ile azalmasından kaynaklanan kısmi veya tam bir bilinç kaybıdır.

Bayılma nedenleri:

• Korku

• Aşırı heyecan

• Sıcak

• Yorgunluk

• Kapalı ortam, kirli hava

• Aniden ayağa kalkma

• Kan şekerinin düşmesi

• Şiddetli enfeksiyonlar

• Kalp hastalıkları

• Kalpteki ritim bozuklukları

• Kullanılan ilaçlar

• Kan basıncının (tansiyonun) düşmesi

• Psikiyatrik hastalıklar (özellikle çocuklarda nefes tutma)

• Nörolojik hastalıklar (nadir de olsa görülebilir)

Bayılma belirti ve bulguları:

• Baş dönmesi ve/veya sersemlik

• Bulantı

• Halsizlik, yorgunluk

• Terleme

• Çarpıntı

• Soğuk cilt

• Bulanık görme

• Kulaklarda uğultu ve/veya çınlama

• Boyunda, omuzlarda ya da sırtta ağrı

Kişi bayılma hissi tarif ediyor veya bayılma belirti ve bulgularını gösteriyorsa;

• Düz bir zemine (yere) sırt üstü uzanmasını söyleyin ve yardımcı olun.

Üzerinde bulunan sıkı giysileri gevşetin.

• Kişiyi şok pozisyonuna getirin.

• İyileşme bulgularını gözlemleyin.

• Kişi hamileliğin geç (20. hafta ve sonrası) dönemlerinde bulunuyorsa sol tarafı üzerine yatırın.

• Yaşam bulguları yoksa; 112 acil yardım numarasını arayın ya da aratın ve Temel Yaşam

Desteğine başlayın.

Bayılma durumunda dikkat edilmesi gereken hususlar:

• Kişiyi sandalye veya yüksek bir zemine oturtmayın.

• Kokulu maddeler (kolonya, amonyak) koklatmayın.

• Yiyecek içecek vermeyin.

• Üstüne su dökmeyin.

• Tokat atmayın.